Doğanın Sunduğu En Güçlü , En Doğal, En Kıymetli Minerali: Kuvars ve Çeşitleri

Kuvars dünya üzerinde en çok bulunan minerallerden biridir. Kimyasal yapısı silisyum ve oksijen bileşiminden oluşur. Kristalli yapıda olanlarının yanı sıra kristal yapıları gözle görünmeyen şekilde olanları da vardır. Bunlar donuk veya yarı saydam özellikler gösterirler. Kristal olanları ise camsı özellik gösterir. Kolay kırılan bir yapısı vardır. Kuvars takı taşı olmasının yanı sıra, günlük hayatımızda çok fazla işleve ve kullanım alanına sahiptir. Radyo, telsiz ve radar yapımında, saatlerde, optik aletlerde cam ve seramik imalatı gibi çeşitli alanlarda kullanılmaktadır. Ülkemizde Aydın, Çanakkale ve Hakkari bölgelerinde kuvars yatakları bulunmaktadır. Doğada kuvarsın alt türevleri olan birçok değerli taş bulunmaktadır. Genellikle beyaz renkte olan kuvarsın, sarı, kahverengi, pembe, mavi, yeşil ve siyah gibi renklerine de rastlanmaktadır. Kuvars, içine karışmış bulunan maddelere göre renk değiştirir ve renklerine göre de farklı isimlerle adlandırılır.

Kristal Kuvars/Rock Crystal

Kuvars türleri içinde en saf ve katışıksız olanıdır. Şeffaf ve renksizdir. Berrak kristalleri az bulunmasına karşın doğada sık rastlanan bir kuvars türüdür.

Kristallerinin içinde çoğunlukla hava kabarcıkları olur. Bazen de başka katışık madde izlerine rastlanır. Eski dönemlerde tespih, mühür hatta bardak yapımında kullanıldığı bilinmektedir.

Sütlü Kuvars (Milky Quartz)

Rengi yarı saydam ile donuk arasında değişir. Damarlar halinde doğada çok bulunan bir kristal kuvars türüdür. Süs taşı olarak kullanılmamakla birlikte sanayide özellikle seramik ve porselen yapımında geniş bir kullanım alanı bulunmaktadır.

Pembe Kuvars (Rose Quartz)

Genellikle volkanik kayaçlar içersinde kristal kütleler halinde, nadir olarak da tek kristal biçiminde bulunan bir kuvars türüdür. Şeffaf ve pembe renklidir. İçindeki pembe renk, manganez ya da titanyum izlerinden kaynaklanır.

Pembe kuvarsın Eski Mısır’da yaşlanmanın etkilerini azalttığına inanılıyordu. Türkiye’de Giresun-Şebinkarahisar bölgesinde pembe kuvars yatakları bulunmaktadır.

Sitrin (Citrine)

Genellikle limon sarı rengi ile kahverengi, portakal ya da kırmızı tonlarına kadar değişen bir renk dağılımı gösterir. Kristal yapılı şeffaf olmayan bir kuvars türüdür.

Bu taşa rengini veren içindeki demir, hematit veya limonit karışımlarıdır. Diğer kuvars türlerinden ametist ve dumanlı kuvars, belli bir oranda ısıya tabi tutulursa (fırınlanırsa) sitrin elde etmek mümkündür. Doğal sitrin, bunlardan renginin daha açık olması ile ayırt edilebilir. Ayrıca doğal sitrinde bulutsu bir yapı gözlenirken ısıtılarak elde edilen sitrinde çizgisel bağlar dikkati çeker.

Mücevher olma niteliği taşıyan kaliteli kristalleri Brezilya’da çıkartılmaktadır.

Ametist (Amethyst)

Menekşe renkli ve mora yakın tonlarda görülen bir kuvars türüdür. Şeffaf ve kristal yapılıdır. Koyu renkli olanları değerli taş olarak daha makbuldür.Rengini içindeki manganez izlerinden almaktadır

Piyasada cam ve sentetik mor kuvarsın bileşiminden üretilen taklitlerine rastlamak mümkündür.  Türkiye’de Aşkale, Fatsa ve Gölköy yakınlarında ametist yatakları bulunmaktadır.

Dumanlı Kuvars (Smoky Quartz)

Rengi kahverengi ya da koyu griye yakındır. Şeffaf ve kristal yapılı bir kuvars türüdür. Kıymetli taş olarak bilinmektedir. İçindeki kahverengi ton radyoaktivite kaynaklıdır. Dumanlı kuvars binlerce yıldır süs, dekoratif ve dini nesnelerde değerli taş olarak kullanılmıştır. Dumanlı Kuvarsın 300-400 derece arasında ısıtıldığında sarı bir renk aldığı bilinmektedir.

Türkiye’de Aydın ili, Koçarlı-Çine-Karacasu ilçelerinde dumanlı kuvars yatakları bulunmaktadır. Koçarlı ilçesine bağlı Mersinbeleni köylülerinin tarlalarından topladıkları dumanlı kuvars kristallerini satarak ek gelir elde ettikleri bilinmektedir. Dumanlı kuvarsın siyaha yakın şeffaf olmayan türlerine ‘Morion’ adı verilir.

                                                                                        Dumanlı Kuvars Kolye ucu

Aventurin (Aventurine)

Kuvars türleri içinde sınıflandırılan aventurin genellikle yeşil renktedir. Bu renkte olanların çoğu Hindistan’da çıkartılmaktadır.

Dikkatli bakıldığında içinde altın zerreleri gibi parlayan dalgalı yapılanmalar olduğu görülür. Bu nedenle aventurin yanardöner özelliği olan değerli taşlar grubunda yer almaktadır.

Kedigözü Kuvars (Cat’s Eye Quartz)

İçinde hava boşlukları içeren bu kuvars türünde renk genellikle pembedir. Bazen farklı renklerine de rastlanmaktadır. Taşa bu rengini içinde bulunan mavi asbest olarak da bilinen krokodolit minerali vermektedir.

Kaplangözü Kuvars (Tiger’s Eye Quartz)

İçinde hava boşlukları içeren bu kuvars türünde renk siyah üzerinde sarı ve altın kahverengi damarlar şeklindedir. Bu damarlar kaplan gözünü andırdığı için taşa bu isim verilmiştir. Taşa rengini veren içindeki demir oksittir. Ender bulunan bir kuvars türüdür.

Şahingözü Kuvars (Hawk’s Eye Quartz)

Kedigözü kuvarsın farklı bir rengi olduğu söylenebilir. İçinde birbirine paralel sıralanmış krokodolit lifleri dikkati çeker.

Takı ve süsleme taşı olarak kullanılmaktadır.

Yeşil Kuvars (Prasiolite)

Yeşil renkli şeffaf bir kuvars türüdür. Doğada oldukça nadir bulunur. Orijinal örnekleri mineral koleksiyonu yapanların nadide parçaları arasında yer almaktadır.  Piyasada görülen örneklerin çoğu ametist ya da sitrinin belli bir ısıda fırınlanmasıyla elde edilmiştir.

Mavi Kuvars (Blue Quartz)

Aynı yeşil kuvars gibidir. Ancak taşın rengi mavidir. Mineral koleksiyocularının peşinden koştuğu doğada nadir bulunan kuvars türlerinden biridir.

Kaynak:http://kiymetlitaslar.blogspot.com.tr/